Het verhaal van Rubens en zijn stadspaleis
Nu het KMSKA in de herfst van 2022 is heropend, werd in januari 2023 het Rubenshuis aan de Lange Wapper gesloten. Op z’n vroegst gaan de tuin en een nieuwbouw in 2024 open, maar het huis zelf heropent pas, als alles goed gaat, in 2027. We laten de tekst over het Rubenshuis staan, omdat deze door de filmpjes en foto’s toch een goed beeld geeft van Rubens’ allure en grootste staat in het Antwerpen uit de eerste helft van de 17e-eeuw.
Tegenwoordig ligt het huis van Pieter Paul Rubens ( 1577-1640) midden in het oude centrum van Antwerpen. Vlakbij de Wapper, een soort drinkwaterschep-installatie in de Herentalse Vaart,liet de schilder / aristocraat / diplomaat Pieter Paul Rubens zijn huis en enorme werkplaats (atelier zeggen wij nu) bouwen. Rubens was een man van aanzien zowel binnen, als buiten zijn vak. Hij kreeg een goede opvoeding en kon op stand leven.
Levend verleden De bouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk, tussen het Gruuthusemuseum en het Sint-Janshospitaal, begon omstreeks 1250. De kerk is opgetrokken in baksteen en was op dat moment, 122 meter hoog, het hoogste bakstenen gebouw ter wereld. In de 15de eeuw werd er nog een spits toegevoegd en was de kerk hoger dan tegenwoordig. Indertijd liep men de trappen op naar de ingang van de kerk, nu loopt men de trappen af! Dat komt omdat de straten alsmaar hoger zijn komen te liggen doordat bijvoorbeeld bouwpuin en afval voor nieuwe bestrating werd gebruikt.
Door inbreiding een onverwachte en geslaagde uitbreiding Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, iets korter KMSKA, ging eind September 2022 na elf jaar renovatie weer open. In Nederland is dit wellicht verdronken in het nieuws, in Vlaanderen was het een grootse gebeurtenis. Ondanks de stromende regen, wervelden acrobaten door de lucht, dansten ballerina’s als verfvlekken op het podium voor de trappen van het grote vrijstaande gebouw, of speelde een symfonieorkest “Alle Menschen werden Brüder’.
Maar ronduit het mooiste vond ik de vele vlaggen door de hele stad met het motto van het museum: ‘Wij delen schoonheid’, en dan die andere spreuk: “Het schoonste gevoel”. Als je dat aan je stadgenoten als belangrijkste feit bij de heropening wilt laten weten, heb je mijn hart gestolen.
Een eeuw lang bouwen Meer dan 1000 jaar geleden werd in Leuven een stenen romaanse kerk gebouwd. Ruim vierhonderd jaar later werd die kerk afgebroken en begon men aan het einde van de 15e eeuw en in de eerste helft van de 16e eeuw aan de huidige hoog gotische Sint-Pieterskerk. Architecten waren er nog niet. Verschillende bouwmeesters werkten bijna een eeuw aan de kerk terwijl de eenheid van stijl bewaard bleef. Joos Massijs (of Metsys} was een van de belangrijksten. Hij was de broer van Quinten Massijs, een van de grote vernieuwers van de Vlaamse schilderkunst. Joos maakte een ontwerp voor drie torens, waarvan de middelste ongeveer 175 meter hoog moest worden, hoger dan welke toren ook. Maar … de bodem was instabiel, het ontwerp ondeugdelijk en de bouw stokte halverwege. Al met al werd het toch een prachtige kerk, een hoogtepunt van Brabantse gotiek. Het is een kruiskerk met drie beuken (lange ruimtes), en een korter dwarsschip, vandaar de naam het kruiskerk. Rondom het koor zijn ettelijke kranskapellen met veel kunstwerken.
Voor een strijdend geloof: Rubens’ invloed in de kerken van Antwerpen, Aalst en Mechelen Wie Antwerpen bezoekt en een dag extra tijd heeft, kan een prachtige wandeling door het oude centrum maken en vier kerken bezoeken waar nog steeds schilderijen van Rubens hangen. Een van de kerken, de Carolus Borromeus, is zelfs mede door hem ontworpen. Het centrum van Antwerpen is niet zo groot; de kerken liggen op loopafstand van elkaar. In bijna alle kerken zijn gidsen die graag meelopen. Onder aan dit stuk staan de openingstijden en andere leuke links. Let op voorlopig is de Jacobskerk gedeeltelijk gesloten door grote restauratie werkzaamheden. Er is in alle Vlaamse gotische kerken die wij in 2021 en 2022 bezochten, kennelijk een onderzoek gaande naar oude authentieke muurschilderingen. Overal zijn er weer een paar te zien. Het geeft een hele kleine indruk van hoe bont die kerken indertijd waren en hoeveel er (waarschijnlijk) door de beeldenstormers is weggehaald.
Ook buiten Antwerpen valt Rubens invloed te zien, onder meer in de kerken van Aalst en Mechelen. Beide steden staan niet vaak bij de uitstapjes die je in België kunt maken, maar ze zijn zeker een bezoek waard door hun kerken en Grote Markt.
