Het verhaal van Rubens en zijn stadspaleis
Nu het KMSKA in de herfst van 2022 is heropend, werd in januari 2023 het Rubenshuis aan de Lange Wapper gesloten. Op z’n vroegst gaan de tuin en een nieuwbouw in 2024 open, maar het huis zelf heropent pas, als alles goed gaat, in 2027. We laten de tekst over het Rubenshuis staan, omdat deze door de filmpjes en foto’s toch een goed beeld geeft van Rubens’ allure en grootste staat in het Antwerpen uit de eerste helft van de 17e-eeuw.
Tegenwoordig ligt het huis van Pieter Paul Rubens ( 1577-1640) midden in het oude centrum van Antwerpen. Vlakbij de Wapper, een soort drinkwaterschep-installatie in de Herentalse Vaart,liet de schilder / aristocraat / diplomaat Pieter Paul Rubens zijn huis en enorme werkplaats (atelier zeggen wij nu) bouwen. Rubens was een man van aanzien zowel binnen, als buiten zijn vak. Hij kreeg een goede opvoeding en kon op stand leven.
Door inbreiding een onverwachte en geslaagde uitbreiding Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, iets korter KMSKA, ging eind September 2022 na elf jaar renovatie weer open. In Nederland is dit wellicht verdronken in het nieuws, in Vlaanderen was het een grootse gebeurtenis. Ondanks de stromende regen, wervelden acrobaten door de lucht, dansten ballerina’s als verfvlekken op het podium voor de trappen van het grote vrijstaande gebouw, of speelde een symfonieorkest “Alle Menschen werden Brüder’.
Maar ronduit het mooiste vond ik de vele vlaggen door de hele stad met het motto van het museum: ‘Wij delen schoonheid’, en dan die andere spreuk: “Het schoonste gevoel”. Als je dat aan je stadgenoten als belangrijkste feit bij de heropening wilt laten weten, heb je mijn hart gestolen.
Voor een strijdend geloof: Rubens’ invloed in de kerken van Antwerpen, Aalst en Mechelen Wie Antwerpen bezoekt en een dag extra tijd heeft, kan een prachtige wandeling door het oude centrum maken en vier kerken bezoeken waar nog steeds schilderijen van Rubens hangen. Een van de kerken, de Carolus Borromeus, is zelfs mede door hem ontworpen. Het centrum van Antwerpen is niet zo groot; de kerken liggen op loopafstand van elkaar. In bijna alle kerken zijn gidsen die graag meelopen. Onder aan dit stuk staan de openingstijden en andere leuke links. Let op voorlopig is de Jacobskerk gedeeltelijk gesloten door grote restauratie werkzaamheden. Er is in alle Vlaamse gotische kerken die wij in 2021 en 2022 bezochten, kennelijk een onderzoek gaande naar oude authentieke muurschilderingen. Overal zijn er weer een paar te zien. Het geeft een hele kleine indruk van hoe bont die kerken indertijd waren en hoeveel er (waarschijnlijk) door de beeldenstormers is weggehaald.
Ook buiten Antwerpen valt Rubens invloed te zien, onder meer in de kerken van Aalst en Mechelen. Beide steden staan niet vaak bij de uitstapjes die je in België kunt maken, maar ze zijn zeker een bezoek waard door hun kerken en Grote Markt.
Fritz Mayer was de zoon van een zeer gefortuneerde Keulse zakenman in Antwerpen en van de even gefortuneerde Henriëtte van den Bergh, de dochter van een Antwerpse schepen (wethouder) en zakenman. In 1878, Fritz is 21, sterft zijn vader. Hij stopt met zijn universitaire studie, laat het zakenimperium over aan zijn broer en wijdt zich aan zijn passie: het verzamelen van kunst. De band met zijn moeder is zo innig dat, 19 jaar later als hij in de adelstand wordt verheven, hij haar naam toevoegt aan zijn eigen achternaam: het wordt dus Mayer van den Bergh. Twee namen, dan ben je pas echt van adel.
Dit kleine huis-museum heeft een indrukwekkende en veelgeprezen collectie die Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901) rond 1900 verzamelde. In korte tijd bracht Mayer van den Bergh 3000 kunstvoorwerpen van hoge kwaliteit bij elkaar: schilderijen, beeldhouwwerken, manuscripten en toegepaste kunst: sieraden, glas-in-lood vensters en meubels. Na zijn onverwachte dood na een val van zijn paard, bracht zijn moeder de collectie onder in een museale opstelling. Het museum ligt op loopafstand van het Rubenshuis en is meestal een oase van stilte. Dit is telkens weer een verrassing, want de verschillende verzamelingen zijn van bizonder hoge kwaliteit.
