bespreekt de eigen collectie van musea in Nederland en elders.
Prachtig gebouw, lokale geschiedenis en traditie
Wat verwacht je van een provinciaal museum? Wat moet het je laten zien en kan ik door de collectieopstelling verrast worden? In Leeuwarden is de eerste verrassing het open gebouw van Hubert-Jan Henket uit 2013 dat uitnodigt verder te gaan, te onderzoeken. Het licht valt makkelijk en ver in de entreehal met een eethuis en een winkel waar je geen kaartje voor hoeft te kopen.
Kasteel Huis Bergh
Hoe bizonder is het niet als iemand zijn collectie aan de gemeenschap nalaat? Toch is dit een aantal keer gebeurd: het echtpaar Kröller Müller gaf een museum met collectie aan de Nederlandse staat, een ander recent voorbeeld is Voorlinden in Wassenaar. Kasteel Huis Bergh in ‘s Heerenberg, in de Achterhoek is een kasteel en collectie die zijn stichter, Jan Herman van Heek (1873-1957) ons heeft cadeau gegeven. Hij kocht het enigszins vervallen gebouw in 1912 en woonde er met zijn gezin. Van Heek was ook de eerste directeur van het Rijksmuseum Twenthe dat zijn broer wilde oprichten. Beiden werden geëngageerd kunstverzamelaars. Lang wisten slechts kenners Huis Bergh te vinden, ondanks de jarenlange hulp en aandacht van Henk van Os, de voormalige directeur van het Rijksmuseum.
Van elite museum tot cultuur voor velen;
een particuliere collectie van ons allemaal
Het Kröller-Müller Museum speelt in mijn beroepskeuze een belangrijke rol. Toen ik dertien was, gingen we met een Britse vriend van mijn ouders naar het Kröller Müller om de schilderijen van Vincent Van Gogh te zien. Het Amsterdamse museum bestond nog niet. Van Gogh zal ik wel spannend hebben gevonden, maar ik was weg van ‘Ruiter en paard’ van Marino Marini. Een groot houten beeld van een gestileerd paard en ruiter met hier en daar wat schilfers kleur.
Ik was een paardenmeisje zoals alleen jonge pubers dat kunnen zijn. Mijn hart werd geraakt: als dit kunst kon zijn, dan wilde ik hier alles van weten. Dit begreep ik, dit kon ik navoelen. Veel later realiseerde ik me dat de emotie van het houten beeld me ontroerde. Twee jaar later ontdekte ik dat kunstgeschiedenis een vak is dat je kunt leren, studeren.
Heiligen te kust en te keur
Het is niet verwonderlijk dat in Utrecht het het Catharijneconvent, het nationale museum voor de geschiedenis van het christendom in Nederland, staat. Utrecht was altijd al een belangrijk religieus centrum. Niet alleen slaagde de stad er in tijdens de tachtig jarige oorlog lang katholiek te blijven, na het toestaan van de katholieke godsdienst in het midden van de 19e-eeuw is het uiteindelijk een aartsbisdom geworden. Het Catharijneconvent speelde in de geschiedenis van de stad speelde een belangrijke rol.
Vroeger dachten we dat de Grieks-Romeinse beschaving de bakermat van de West-Europese cultuur was. Inmiddels is dit wel wat veranderd en worden ook de toenmalige lokale culturen in het gebied dat nu Nederland heet minstens zo belangrijk gevonden. Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft een belangrijke collectie uit dat gebied, maar ook van de Etrusken die ook in Italië leefden, uit het oude Egypte en uit de nog oudere Sumerische cultuur (4500-3000 vC). Als deze beschavingen hebben grote invloed gehad op onze ontwikkeling. Wie er meer over wil weten, kan beginnen met een bezoek aan het Rijksmuseum van Oudheden (RMO). Deze Leidse instelling werd in 1818 gesticht door Koning Willem I en is nog steeds ons nationale archeologiemuseum. Musea waren in de negentiende eeuw meer dan tegenwoordig instituten waar cultuur werd bewaard en voor het publiek toegankelijk werd gemaakt.