Op weg naar de kunst

Bestel hier onze: Gids naar Nederlandse musea Op weg naar de kunst

bespreekt de eigen collectie van musea in Nederland en elders.

Amsterdam, Rijksmuseum, de Eregalerij 2020

Het Rijks in volle glorie
De corona tijd ligt al weer langer achter ons. Nu alles weer normaal is, maak je het niet meer mee dat je in de belangrijkste museumzaal van Nederland vrijwel alleen naar de kunst kunt kijken.
Want Het Rijks is niet alleen ons museum, het is inmiddels een toeristenattractie geworden. Zoals de Europeaan vindt dat het Metropolitan Museum in New York moet worden bezocht, zo komen buitenlanders, ook  Europeanen, naar Het Rijks. Terecht, hier is lange tijd de Noord Nederlandse kunst verzameld: Rembrandt, Hals, Vermeer en onbekendere meesters als Coorte,
Brouwer en de broers Maris. Ja, de Eregalerij is ongelofelijk druk, maar in de rest van het museum zijn de zalen aanzienlijk rustiger en kun je allerlei mooie kunstwerken ontdekken. Eerst de Eregalerij.

Er is geen ander Nederlands museum dat zo’n prachtige Erezaal heeft. In de meeste andere musea worden tegenwoordig de tijdelijke tentoonstellingen in hun belangrijkste zalen getoond. Zo niet in het Rijks, daar hangt het beste uit hun collectie. De Erezaal is een echte galerij met ruime zijkabinetten die je onherroepelijk naar Rembrandts Nachtwacht leiden, de burgerwacht die ’s nachts de stad, de burgers, verdedigde.
Tegenwoordig staat  het grote schilderij in een glazen kamer. Het zal worden gerestaureerd; daaraan voorafgaand is een jarenlang technisch onderzoek opgezet waarin, naast allerlei andere onderzoeken, het werk wordt gescand, gefotografeerd, met infrarood bekeken en met röntgen bestraald. Hierdoor krijgt de staf een schat aan informatie die de restauratie makkelijker moet maken. En wie weet ontdekken ze, net als bij het Lam Gods van Jan van Eyck in Gent, opeens grote, of kleine verrassingen achter oude overschilderingen.


De Nachtwacht in de glazen kamer, 2 november 2020

Door de corona-maatregels werd de Eregalerij opeens een rustige museumzaal. Dit is een luxe die in de afgelopen jaren, na de verbouwing, ondenkbaar was. Je kon er rustig rondkijken, nieuwe ontdekkingen doen en de tijd nemen om alles eens goed in je op te nemen. Je kon de pronkzucht van Marten en Oopjen te ontdekken, onder meer haar hand met de zeer dure kanten manchet, de dikke gouden schakelketting en de grote ring met steen. Als je dat nog wilt zien, moet je wel op de site van Het Rijks controleren of het echtpaar niet in Het Louvre hangt, zoals indertijd bij de koop is afgesproken zijn Marten en Oopjen om en om in Parijs en Amsterdam te zien.


Detail: Oopjen Coppit,Rembrandt, 1634

Zonder dat iemand in je nek hijgt, kun je naar zijn malle schoenen kijken, de mooie witte kousen en aan zijn broek het kanten jabot die met een lint met zilverdraad bijeen wordt gehouden. De jongelui hebben voor een kapitaal aan kleren aan.

Al wil je een kwartier naar de wolken van Ruisdael kijken, zal niemand je wegjagen, opduwen, of voor je neus gaan staan. Dit is een luxe en een voorrecht dat je waarschijnlijk nooit meer kunt beleven. Corona zet de hele maatschappij onder druk en in hoge mate de culturele instellingen. Musea, theaters, acteurs, musici, beeldende kunstenaars, iedereen hangt op het randje van een financiële ramp waardoor een wolk van Ruisdael een luxe lijkt. Maar zoals muziek, een boek, of een film je geest kunnen verruimen, je nieuwe inzichten geven, of het heden verbinden met een ver verleden, zo kan een schilderij, of een detail uit een schilderij dit ook doen.
Het troost me te zien dat kunstenaars ook toen al hun visie op de werkelijkheid, ondanks strenge regels van hun vak en de maatschappij, toch persoonlijk maakten.
In de film hieronder slechts een vluchtige impressie van hoogtepunten uit de Erezaal. Je krijgt een beeld van een aantal belangrijke schilderijen en van de bizondere rust er omheen. (De foto is een herinnering aan de drukte van weleer. In het filmpje zien we de tijdelijke rust. )

Als het even kan, ga naar de Eregalerij van het Rijks en laat je betoveren door het Haarlemse echtpaar van Hals, waarschijnlijk Isaac Abrahamsz Massa en Beatrix van der Laen. Hij kijkt ons innig tevreden aan, zij heeft een stralende glimlach en vrolijke lichtjes in haar ogen. Achter hen ligt een besloten tuin: symbool voor het paradijs.

Protestants? Katholiek??
Wat ons bij dit laatste bezoek opviel is dat er zoveel katholieke schilders bij zijn. Jammer genoeg was het slechts een tijdelijk bezoek van het Triptiek met de ongelovige Thomas van Peter Paul Rubens (1577-1640). Het was een bruikleen uit het toen nog gesloten Antwerpse Museum voor Schone Kunsten. Hij maakte het  tussen 1613 en 1615 een prachtig drieluik voor en met zijn vriend de Antwerpse burgemeester Nicolaas Rockox, die samen met zijn vrouw Adriana op de zijluiken staat. Tussen hen in toont Christus zijn wonden aan de apostel Thomas, de ongelovige Thomas. Naast Thomas staan Petrus en Paulus die ieder ook hun momenten van twijfel hadden. De twee Rockoxen bevestigen in dit drieluik echter hun geloof. Inmiddels is het werk weer in het KMSKA.


Tritpiek met de ongelovige Thomas en portretten van Nicolaas en Adriana Rockox, Pieter Paul Rubens, 1613/15

Rubens is de grote schilder van de Vlaamse contra-reformatie, hij maakte ettelijke bedwelmende altaarstukken met Maria Hemelvaart, Kruisoprichtingen en afnames, Bijbelverhalen en Maria met kind. Maria is altijd een mooie struise vrouw in wervelende kleuren en hevige dynamiek. Als je al twijfelde, nemen Rubens figuren je mee aan de hand. Nee, ze slepen je mee terug naar het ware geloof. Vlaanderen kende tenslotte een ongekend hevige reformatie en hier werd het antwoord gegeven.
Net als Rubens, was ook Vermeer katholiek; de familie van Frans Hals was ook uit Vlaanderen gevlucht, maar is waarschijnlijk niet protestants geworden en dan is er nog de katholieke Jan Steen. Het viel ons opeens op dat de zo beroemde Hollandse schilderkunst uit de 17e eeuw, niet zo protestants is als we altijd aannamen!

PS
Wie vooruit denkt, bestelt bij de boekhandel reeds voor feestdagen en verjaardagen voor de leukste familieleden, de beste vrienden en de aardigste buren onze:
Gids naar Nederlandse musea, Op weg naar de kunst
Auteurs: Micky Piller en Kristoffel Lieten; Uitgever Waanders in de Kunst.
En altijd actueel door de QR codes die verbinden met onze site en de website van het museum!

Informatie en voorzieningen

Museumstraat 1, 1071 XX Amsterdam
W website Rijks
T 020 6747 000
Dagelijks van 9.00-17.00 uur. LET OP kijk altijd eerst naar de website van het museum voor de actuele informatie. Bovendien moet je online tickets bestellen!
Omdat er geen Voorzieningen zijn laten we die even rusten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.