Op weg naar de kunst

Bestel hier onze: Gids naar Nederlandse musea Op weg naar de kunst

bespreekt de eigen collectie van musea in Nederland en elders.

Amsterdam, Rijksmuseum 1: algemeen

Nationale Kunst en Geschiedenis en kunstgeschiedenis

Ik weet nog dat Henk van Os, toen hij directeur van ‘het Rijks’ was, een voor die tijd ongemeen grote reclame campagne opzette waarin hij het museum ijkte als “Onze Nationale Schatkamer”. Het is ook een enorme schatkamer, te groot om in één dag te kunnen bekijken. Daarom raden we aan per bezoek een keuze voor een afdeling te maken. Na deze algemene inleiding bespreken we meteen in Rijksmuseum 2 de Aziatische kunst. Het Rijks is tenslotte zoveel meer dan de Erezaal met de schilders van de Gouden Eeuw waar het altijd overvol met bezoekers is.

De collectie van Het Rijks heeft, in tegenstelling tot andere grote nationale musea, het Louvre, the National Gallery in London en Edinburgh, of de Gemälde Galerie in Berlijn, vooral Nederlandse en dan ook nog eens Hollandse (Noord-Nederlandse) kunst.  Het overgrote deel van de ongeveer 8000 voorwerpen die permanent te zien zijn, is gerelateerd aan Nederland. Ik heb dit altijd een voordeel gevonden. Een nationaal museum dat zich kan beperken tot nationale kunst en dit zo goed mogelijk doet.
In plaats van de enkele Tiepolo, of Goya had ik wat meer aandacht voor de gezamenlijke geschiedenis van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden wel een goed idee gevonden. Waarschijnlijk lag dit bij de bouw van het museum, zo’n veertig jaar na 1830, de afscheiding door de Zuidelijke Nederlanden, nog te gevoelig.
Ik zou het wel mooi vinden werk van Jan van Eyck, de Brueghels en de grote schilders uit de contra-reformatie, zoals Rubens, Jordaens naast Jan van Scorel, Rembrandt en Vermeer te zien. Ik studeerde dan ook in Gent en dan krijg je een andere blik op onze kunstgeschiedenis. Wie weet kunnen een aantal Vlaamse musea en het Rijks nog eens een gezamenlijke 17e-eeuw tentoonstelling opzetten?

Het Rijksmuseum is een enorm gebouw. Ik heb het nog gekend zonder de prachtige binnenhoven waar we tegenwoordig weer in kunnen rondlopen. Al ruim voor het einde van de 20ste-eeuw waren die volgepropt met zalen en kabinetten. Toch bleef er ruimtegebrek. De eerste echte uitbreiding kwam in 2002 toen de Zuidvleugel tot een volwaardige expositieruimte is verbouwd. Bij die renovatie werden op de muren van het hoofdgebouw originele Neo-Gotische beschilderingen ontdekt. Die hebben mede de grote veranderingen in het gebouw aangejaagd. Iedereen was die talloze versieringen vergeten, alles was inmiddels achter lagen (witte) stuc verstopt.

Aan het Rijks kleven nogal wat verhalen, de laatste gaat natuurlijk over de jarenlange strijd tussen 2 opeenvolgende directeuren en de Fietsersbond die zeer gedecideerd vond dat de doorgang van de Stadhouderskade (aan de centrum kant) naar het Museumplein open moest blijven. Gelukkig maar, het is verrassend als je beneden in het binnenhof staat en boven achter de ramen fietsers ziet rijden. (Of het voor de fietsers zo leuk is tussen onvoorbereide hordes toeristen en spelende muzikanten door te rijden, blijft een vraag.)

Een dag in de week
Een dag in de week.

Ontstaan van Het Rijks in de negentiende eeuw
De vader van het Rijksmuseum is Victor de Stuers, Hoofd van de Afdeling Kunsten en Wetenschappen, hij werd in 1875 de belangrijkste ambtenaar van wat tegenwoordig het ministerie van O.C.&W. is. Hij maakte zich terecht zorgen over de verkoop van ons Openbaar Kunstbezit naar het buitenland en schreef een vlammend betoog.
Dit was zo goed dat er werd besloten een nieuw gebouw voor de nationale kunstcollectie neer te zetten. Die verzameling stond al lange tijd in het veel te kleine Amsterdamse Trippenhuis. De Stuers vond dat dit Rijksmuseum een gebouw moest worden voor nationale kunst en geschiedenis. Samen met Pierre Cuypers, de architect van het Amsterdamse Neo-Gotische Centraal Station, begonnen ze voortvarend aan het ontwerp en de bouw van het enorme Rijks. Tien jaar later, in 1885, opende het zijn deuren.


Victor de Stuers en Pierre Cuypers
(Foto door Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=24098758)

Collectie aankopen met steun van buiten
Het Rijks is inmiddels de grootste toeristenattractie van de stad, misschien wel van het land. Zo nu en dan vraag ik me af als ik niet door de eregalerij loop, waar zijn al die bezoekers, meer dan 2 miljoen in 2015? Wees er op voorbereid dat het druk is: druk in de winkel en druk in het eethuis in de centrale hal. Elders zijn rustiger koffiebarretjes en buitenom ligt het restaurant Rijks.
Bij de tijdelijke tentoonstellingen wordt ook vlakbij de expositie merchandise aangeboden naast de altijd uitstekende catalogus. Je kunt de drukte dus wat ontlopen. Het grootste deel van de 2,5 miljoen bezoekers zullen wel toeristen zijn die vermoedelijk snel naar de eregalerij “doen” die uitloopt op de Nachtwacht. Dat is niet vreemd, want wie wil nu niet ook nog het Melkmeisje, en Het Straatje van Vermeer zien? Van Vermeer zijn nog 37 schilderijen bekend. Het Rijksmuseum heeft er vier! Drie komen uit het eigen bezit en De brief lezende vrouw is een langdurig legaat van de stad Amsterdam aan het Rijksmuseum. De vierde de Liefdesbrief  waarschijnlijk uit 1669-70 is dankzij de aankoop door de Vereniging Rembrandt op een veiling in 1892 voor het museum behouden.
De Vereniging betaalde uit eigen middelen, gesteund door particulieren 41.000 gulden. Vervolgens werd het schilderij in januari 1893 aan het museum ‘verkocht’ voor 15.000 gulden.  Tegenwoordig speelt de Vereniging nog wel een zelfde belangrijke rol, niet door geld in te zetten, maar door kennis aan te bieden. Als hun experts een voorgestelde koop goedvinden, zijn de grote fondsen bereid hieraan mee te werken.
In een van de zijkabinetten van de eregalerij hangt een van de mooiste huwelijksportretten uit de 17e-eeuw: Portret van een stel, waarschijnlijk Isaac Abrahamsz Massa en Beatrix van der Laen, door Frans Hals. Zelden zien we zoveel intieme pret als bij dit schilderij, een uitzonderlijke natuurlijkheid voor de 17e-eeuw. Natuurlijk is er het Joodse Bruidje, dat geen Joods bruidje is, van Rembrandt, naast allerlei andere prachtige schilderijen van Nederlandse meesters.
Wie echter verrassingen wil beleven, moet in het Rijks juist de zijzalen ingaan. Hier hangt Adriaen Coorte, of elders een opmerkelijk schilderij van Joachim Beuckelaer. Je kunt er genieten van het prachtigste glas, of die wonderlijke zaal bezoeken vol scheepsmodellen. Beneden is een rij kabinetten met kunst uit de 14e en 15e eeuw: iets noemen is andere dingen vergeten.

15e-eeuwse portretten
Kabinet met 15e-eeuwse portretten.

Het Rijks heeft prachtige deelcollecties beeldende kunst uit verschillende periodes, mode, glas en zilver, tekeningen en prenten; die laatste komen voor mijn gevoel te weinig aan bod in de vaste tentoonstellingen. In de toekomst bespreken we de vaste opstellingen van die verschillende deelcollecties.

 

PS
Wie vooruit denkt, bestelt bij de boekhandel reeds voor feestdagen en verjaardagen voor de leukste familieleden, de beste vrienden en de aardigste buren onze:
Gids naar Nederlandse musea, Op weg naar de kunst,
Auteurs: Micky Piller en Kristoffel Lieten; Uitgever Waanders in de Kunst.
Altijd actueel door de QR codes die naar onze site verwijzen voor commentaar en naar de site van het museum voor informatie!

 

#Rijks #Rijksmuseum #Kunst, #Kunstwerk #Dagjeuit #museumonline #museumathome #Eropuit #dagjeweg #Museumbezoek #Cultuuruitje #Kunstliefhebber #Tentoonstelling #opwegnaardekunst.nl #ownk #musea #art #dutchmuseumsathome #eigencollectie #expositie #kunstgeschiedenis #beeldendekunst #kunstgids #museum #art #tentoonstelling #museumbezoek #kunstkritiek #openbaarkunstbezit #vlog #blogpost #gids #museumthuisopdebank

 

Bewaren

Informatie en voorzieningen

Rijksmuseum

Museumstraat 1, 1071 XX Amsterdam
W website Rijksmuseum
T 020 6747 000
Dagelijks  9.00-17.00 uur

bereikbaarheid
20 tot 30 min. mt tram 2 of 5 vanuit CS, meer info op website bij adres en route
er is een (dure) parkeergarage onder het Museumplein
collectie informatie
folder goed, er zijn verschillende folders
zaalteksten bondig, informatief
presentatie collectie
route informatie - prachtige pictogrammen
vriendelijkheid
suppoosten behulpzaam belangrijk ivm de drukte
winkel vriendelijk en wat onpersoonlijk, het is ook druk..
kinderactiviteiten
n het museum, veel, info op website: plan je bezoek, kinderen, klas of groep
eigen ruimte ja zlefs verschillende
museumwinkel
assortiment uitgebreid en met eigen producten
kunstboeken uitgebreid heel veel algemeen
kinder-kunstboeken leuk, niet heel verrassend
grappige kleine cadeautjes als het echt leuk is, is het ook vaak duurder
museumrestaurant in de centrale hal
prijs/kwaliteit door de drukte lang wachten en aan de dure kant
museumrestarant
menu goed, maar duur
wc
schoon worden goed bijgehouden opvallend met de drukte
makkelijk te vinden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.