Wondertuinen
Omslag van het besproken boek
Kunst en macht waren en zijn stevig verbonden, omdat het eigenlijk een simpele kwestie van geld is. Het beste kunnen we dat nog steeds in paleizen en kerken zien. Daar vind je, buiten de musea, de meeste kunstwerken. De machthebbers begrepen al vroeg dat schilderijen en beelden- en niet alleen van zichzelf- hun status onderstrepen. In de loop van de tijd schoven de Konstkamers waar niet alleen kunst, maar ook interessante stenen, fossielen en machines werden getoond, uit de paleizen naar stadspaleizen en grachtenpanden.
Achter die huizen, rondom paleizen en buitens werden prachtige tuinen aangelegd waar fonteinen en beelden het verpozen nog aangenamer maken. Versailles is waarschijnlijk het bekendste voorbeeld, maar een andere beroemde tuin, werd in de 17e eeuw in Praag door Albrecht Graaf von Wallenstein aangelegd. Hij liet er niet alleen een loggia met fresco’s en beelden bouwen, maar plaatste er ook een serie beelden van de Nederlandse beeldhouwer Adriaen de Vries. Die beelden riepen de hebzucht op van de Zweedse koningin Cristina. Zij maakte optimaal gebruik van het oorlogsrecht waarin de overwinnaar binnen 24 uur een overwonnen stad mocht plunderen. Het schijnt dat ze speciaal platbodems met de troepen mee liet varen om op het moment dat Praag was gevallen de beelden van De Vries uit de tuin van de inmiddels vermoorde Wallenstein te laten halen en weg te voeren. Die beelden staan dan nog steeds even buiten Stockholm in Drottningholm paleis. Niet meer in de tuin, daar staan, net zoals in Praag, kopieën, maar in het kleine De Vries Museum, in de voormalige stallen.
Tegenwoordig worden er geen oorlogen meer gevoerd om prachtige beeldenparken aan te leggen, De vorsten en vorstinnen zijn vervangen door ondernemers met passie en geld. De voormalige directeur van de Amsterdamse Hermitage en de Nieuwe Kerk, Ernst Veen, kreeg bij zijn pensionering een reis naar Nieuw Zeeland aangeboden met een bezoek aan Gibbs Farm een enorm beeldenpark. Een wondertuin in het jargon van Veen. Dit bezoek werd de aanleiding voor een zesdelige televisieserie met dezelfde naam die in de laatste maanden van 2016 werd uitgezonden: Tuinen van Verwondering. Van de serie is weer bij Stichting de Verwondering in samenwerking met Waanders Uitgevers een boek uitgebracht: Wondertuinen.
Samen met voormalig Stedelijk Museum directeur Gijs van Tuijl en cameraman, fotograaf Paul Kramer bezocht hij zes enorme beeldentuinen. In het boek zijn ze chronologisch naar hun ontstaan gerangschikt, beginnend bij Storm King Art Center 70 miles noord oost van New York (geopend in 1960 tot aan Ekebergparken in Olso dat in 2013 openging. Onderling is er nogal wat verschil. Het maakt natuurlijk ook uit of je in het oerwoud van Brazilië een verbinding tussen de natuur en kunst wil maken met een open blik naar een nieuwe groene ecologie, of het terrein van je enorme Nieuw Zeelandse farm kunt laten aanpassen voor de beelden die je wilt neer laten zetten. In Oslo is een verloederd stadpark veranderd in een beeldenpark met het thema vrouw onderwerp en inspiratie voor de beelden en in Zuid Frankrijk staan de beelden tussen de biologische wijnstokken.
De ondernemers variëren van een voormalige mijndirecteur tot aan een fabrikant en van een makelaar in vastgoedprojecten tot een wijnbouwer. Ze delen allemaal een fascinatie met beelden, niet alle beeldende kunst, maar specifiek beeldhouwwerken soms tot en met architecturale ontwerpen. In Toscane worden oude gebouwen gecombineerd met nieuwe ontwerpen voor de beelden, in het Amerikaanse park werd een voormalige grintafgraving veranderd in een landschap met golven, stenen muren en meer dan manshoge glazen sarcofagen, in Oslo hangen tussen de hoge bomen twee glimmend zilveren gedraaide slakkenhuizen met elegante naakte benen en in Brazilië zette Olafur Eliasson een enorme spiegelende caleidoscoop, zijn Kijkmachine, in het bos.
De teksten van Ernst Veen en Gijs van Tuyl zijn wat breedsprakig en niet overal even nauwkeurig, ze gaan ook niet diep in op stromingen, of plaatsen de kunstwerken en hun makers niet anders dan in de omgeving van die prachtige wondertuinen. Het viel me op dat zowel bij de uitzendingen, als ook in de foto’s van het boek de beelden de minimal kunstenaar Sol Lewitt ongelofelijk goed in deze parken tot hun recht komen. In museumzalen zijn de gesloten schijnbaar eenvoudige structuren veel moeilijker te omvatten en te begrijpen dan in een beeldentuin. Hetzelfde geldt het werk van de Franse kunstenaar Daniel Buren, of voor een slingerende stalen muur van Serra. In Flevoland is een enorme betonnen sculptuur van Serra in een woonwijk is geplaatst. In dat park, die ruimte, heeft het toch iets benepens. Als je eenmaal de films en foto’s van Gibbs Farm hebt gezien waar de golvende donkerbruine stalen muur een echte scheidslijn in het landschap is en niet zoals in Zeewolde een obstakel in een te kleine ruimte.
Wondertuinen is door de foto’s een boek dat oproept tot reizen en bezoeken. Maar dan moet er wel goed gepland worden, lang niet alle tuinen hebben regelmatige openingstijden. Dit moet de lezer op het internet zoeken zonder een webadres, want daarin voorziet het boek niet. Het zou toch jammer zijn als je meer dan 24 uur hebt gereisd en eindelijk bij Gibbs Farm aankomt om dan pas te ontdekken dat je nog drie weken moet wachten op de twee maandelijkse geopende dagen en dat die waarschijnlijk ook al “fully booked” zijn!
Hieronder de links van alle parken uit het boek:
Storm King Art Center: http://stormking.org/about/
Fattoria di Celle/ Collezione Gori: http://www.goricoll.it/index.php?file=visitare
Gibbs Farm: http://www.gibbsfarm.org.nz/orrvideo.php
Instituto InHotim: http://www.inhotim.org.br/en/visit/schedules/
Chateau la Coste: http://chateau-la-coste.com/en/walk/
Ekebergparken Sculpture Park: http://ekebergparken.com/en/visit
Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.
Geef een reactie